Halk Ekmek Bilmecesi Devam Ediyor

Konuyla ilgili farklı kesimlerin açıklamaları özelleştirmenin faydalı ya da olumsuz sonuçlar doğuracağı hakkında kafalardaki soru işaretlerinin çözüm bulamamasına neden oluyor. Belediye tarafından özelleştirmenin hiç bir sakıncası olmadığı açıklanırken, Fırıncılar Odası Başkanlığı ve fırıncı esnafları tarafından bir karışıklığın yaşanmasına sebep olacağı dile getiriliyor. Salı günü ihale anlaşmasında kesin kararın ortaya çıkacağı belirtilirken ihaleye katılan firmanın ismi açıklanmadı. Özelleştirme işlemlerinde Kahramanmaraş Belediyesi bazı konularda sınırlamalar getiriyor. Fiyat politikasını kendi kontrolü altında tutacak olan Belediye bu konuda haksız rekabetin önüne geçmeyi amaçlıyor. Aynı zamanda Halk Ekmek büfelerinin sayısında hiç bir şekilde arttırma yapılamayacağı Belediye tarafından şart koşuluyor, ancak ihaleyi alan firma isterse büfe sayısında bir azaltma yapılabilecek.

POYRAZ : HALK EKMEK OLMASAYDI KAHRAMANMARAŞ`TA ŞU AN EKMEK FİYATLARI 1 LİRA OLURDU

Kahramanmaraş Belediye Başkanı Mustafa Poyraz Halk Ekmek Fabrikasının bir ihtiyaçtan dolayı kurulduğunu belirterek şunları söyledi: ``  Kahramanmaraş Belediye`sinin ekmek fabrikası kurmak gibi bir mecburiyeti yoktur. Ancak Halk Ekmek fabrikası bir ihtiyaca binaen kurulmuştur. Bu tesisin kurulmasındaki amaç, gıda mühendislerinin kontrolünde gerekli bütün denetimlerin yapıldığı bir tesis kurarak kaliteli ve daha ucuza satışların yapılacağı ekmeği halkımıza sunmaktır. Fabrikada üretilen ekmeklerin çeşidiyle, fabrikanın işlemesiyle, laboratuarıyla, bütün teknik şartlarıyla dünya standartlarında bir tesis meydana getirdik. 10`a yakın ekmek çeşidiyle ve kaliteli üretimiyle örnek bir tesis kurduk. Biz bu konuya vatandaşımızın faydası noktasında bakıyoruz, fabrika kurulduktan sonra fiyatlar daha rantabl hale getirildi, halk ekmek fabrikası fiyat konusunda belirleyici oldu. Eğer halk ekmek olmasaydı Kahramanmaraş`ta şu an ekmek fiyatları 1 Lira olurdu. Bizim fırıncılarla bir rekabetimiz söz konusu olamaz, çünkü bizim piyasada payımız yüzde 10 bile değil.``

İhale konusuna da değinen Poyraz şu şekilde konuştu: `` Belediye bir işi verirken ihale mevzuatı neyse ona göre karar verir, bu şartların dışında bir şey yapmayız. Özelleştirme yapılırken biz her şeyi devretmiyoruz, Halk Ekmek yine bizim kontrolümüzde olacak, ekmek fiyatlarını biz belirleyeceğiz. Biz bunların hepsini şartnameye koyduk, özelleştirme ile ihaleyi alan firmalar bunların dışında bir işlem yapamaz.  Şöyle bir endişe de olmasın, buranın ihalesini alanlar bir süre sonra artık ekmek üretmiyorum, işletmeyi kapatıyorum diyemez. Günlük en az belirlediğimiz miktarda ekmek üretilecek. Tekrar şunun altını çizmek istiyorum, fiyat belirlemesini biz yapacağız. Halk ekmek büfe sayısını azaltabilirler ama mevcut sayı dışında bir arttırmaya gidemezler. Bununla beraber üretilen ekmeği istedikleri yere satabilir, ona biz karışmayız.``

GÜNEŞ : ESNAF DAR BİR BOĞAZA GİRECEK

Kahramanmaraş Fırıncılar Odası Başkanı Erol Güneş halk ekmek fabrikasının özelleştirilmesi hakkında bu hafta içinde ihale konusunda kesin sonuç belli olacak diyerek şunları söyledi: `` Belediye halk ekmeği özelleştiriyor, geçen ayın 13 itibariyle ihalesini de yaptı. İhale de bir firmada kaldı, iki taraftan biri vazgeçmezse sanıyorum bu hafta içinde kesin sonuç belli olacak. İhaleyi bu mesleğin dışında birine verdiler, bu halk için ve bizim açımızdan iyi olmaz. Bizim Kahramanmaraş'ta toplam 450 tane fırıncı esnafımız var. Belediye bunu özelleştirirse iyi mi olur? Hayır olmaz, bizce Belediye bunu çalıştırmaya devam ederse bir sıkıntı olmaz. Belediye belirli sayıda bir ekmek çıkartıyor, kaliteli de bir ekmek çıkartıyor ve dengeleri de sağlıyor. Fırıncıların ve halk ekmeğin ürettiği ekmek sayısını belirli bir şekilde dengeliyor.`` Özel sektör orayı para kazanma amaçlı düşünecek, üretimi fazlalaştıracak diyen Güneş şöyle devam etti: `` Yirmi bin ekmek çıkan bir tesiste otuz ya da kırk bin ekmek çıktığı zaman bu tesis var olan kaliteyi bozacak, mecbur bozulur. Yani yükünün üzerine bir yük daha binmiş olacak. Sonucunda esnaf bir dar boğaza girmiş olacak, esnafın elinden ekmeğini almış olacak. Kahramanmaraş'ta yirmi bin fazladan ekmek çıkartılırsa 30 tane somun fırınını tamamıyla etkiler. Üretilen bu yirmi bin ekmek fırıncıdan çıkmış olacak, aynı zamanda bu ekmekler ucuza satılacak. Bir de bu iş özelleştirildiği için erbabının elinde olmayacak. Bir meslek sahibinin elinde olmazsa, ne derece kaliteli, hijyenik, düzgün ekmek çıkar o da tartışılır. Belediye burayı mutlaka özelleştirecekse biz oraya, oda olarak, esnaf olarak talibiz. Aynı Belediyenin çalıştırdığı şekilde, aynı sistemle, oradan bir kar gözetmeksizin, fakir fukaranın ekmek ihtiyacını yine ucuz fiyatla karşılarız. Fiyat dengesini de Belediyenin gerçekleştirdiği şekilde biz de sağlarız. Mesela bazı illerde de özelleştirme oldu, ama bu şahıslara değil, fırıncılar odası bazında verildi. Bu belediyelerden bazıları fırınlarını kapattı, ama şehirdeki büfelerini fırıncı esnafına tahsis etti. Tabi bunu oda kanalıyla bir bedel karşılığı tahsis etti. Biz bu şekilde verilmesine de açığız. Bu büfelerde yine belediye encümenin kararlaştırdığı fiyatla fırıncı esnaflarımız satış yapmaya devam ediyor. Yine oda bazında halk ekmek fırınının işletmeciliğini veren belediyeler de var. Kahramanmaraş Belediye Başkanımız da bu şekilde yapabilir.``

Kahramanmaraş Belediyesinin halk ekmek fabrikasında zarar ettiğini iddia eden Güneş şunları söyledi: ``Biz ihaleye giremedik, on yıllık bir sözleşme yapılıyor, mülkiyeti Belediyede kalmak koşuluyla. Bu on yıllık sürede fırını ve Kahramanmaraş içindeki 58 kulübenin işletilmesini özelleştiriyor. Öğrendiğimiz kadarıyla Belediye halk ekmek fabrikasında 30-40 bin Lira arasında zarar ediyor. Bu belediye kapsamında yapıldığı için zarar ediliyor, şahıs elinde olsa bu zararlar önlenebilir. Belediye burada 700 bin lira gibi bir muammer bedel biçiyor, kira bedeli. Aynı zamanda Belediye haklı olarak 1-1.5 milyar teminat istiyor. Biz bunları karşılamakta aciziz. Bizim zaten oda olarak öyle bir gücümüz olsa biz birleşir bir fabrika açarız.  Aylık 30-40 bin lira zarar edilen bir yere 700 bin lira kira bedeli istiyor. Bu muammer bedel, tabi fırıncı esnafı olarak veya oda olarak bizim bu ihaleye girme şansımız yok. O paraları kurtarmayacağını biliyoruz. Kurtarması için piyasaya çok yüklü bir şekilde girmemiz gerek. Yani oranın üretimini en az yüzde 200 artırmamız lazım. Bu oranda çok büyük bir rakam, Kahramanmaraş'ın nüfusu kaç ki, kaç ekmek üretiliyor burada. Buna da girdiğin zaman bütün esnafı karşına almış durumdasın, bu defa rekabet ortamı çıkar. Halk ekmeğin fiyatı bizim normal rayicimizin yüzde 20 altında, yani ekmek fiyatı 60 kuruş, halk ekmekte bu fiyat 50 kuruş. Şu anda para kazanıyor mu? Kazanmıyor. Halk ekmeğin ne yapması lazım, üretimi artırması lazım, en az yüzde 150 bunu arttıracak. Bu defa halk ekmek ile fırıncılar arasında rekabet başlar. Fiyatlarda ucuzlama olur ve zararına satış söz konusu olur. Bu da kalitenin düşmesine neden olacaktır. Halk ekmek şahısların eline geçerse Kahramanmaraş'ta çok büyük ekmek kaosları yaşanır. Burada Belediye Kahramanmaraş'ta istikrarı korumalıdır, bunun için en güzel anlaşma fırıncılar odasıyla yapılacaktır. Biz orada Belediye gibi istikrarı korumaya devam edeceğiz. Kahramanmaraş halkı, hem kaliteli, hijyen bir ekmek hem de ucuz ekmek yer.``

Güneş, ``Belediye güçlü bir kurum, ya aynı şekilde, aynı standartlarda halk ekmeği çalıştırmaya devam edip dengeleri sağlamaya devam edecek, ya da illaki bir kamburun kalkması gerekiyorsa bizimle görüşüp, belirli bir miktara orayı bize tahsis edecek. Hem halkımız daha kaliteli bir ekmek, hem esnafımız rahat eder hem de belediyenin üzerinden bir kambur kalkmış olur.`` diyerek sözlerini bitirdi.

ESNAFLAR NE DEDİ?

Esnaflık yapan Ali Eskiyaş konu hakkında görüşlerini şu şekilde dile getirdi: `` halk ekmeğin özelleştirmesi vatandaşlar için elbette iyi olacaktır. Ancak burada esnafları da düşünmek gerekir, sanıyorum esnaflar arasında bir sorun yaşanacaktır. Çünkü bir taraf 50 kuruşa ekmek satarken diğeri 60 kuruşa satacak. Bu da ikisi arasında bir husumetin yaşanmasına neden olacaktır diye düşünüyorum.``

Recep Karakuş: `` fırıncılar için iyi olmaz, zaten fırıncı esnafı kan ağlıyor. Özelleşmesiyle beraber kar etmek için daha fazla ekmek üretecek, bu da piyasa halk ekmek tarafından daha fazla ekmek sürülmesi anlamına geldiği için fırıncıların şu anda iyi olmayan işleri daha da kötüye gidecek. Halk ekmek büfelerinin olması bizim içinde iyi değil. Benim çalıştığım iş yerinin tam karşısında bir tane halk ekmek büfesi var. Bir kaç gündür bakımda olduğu için kapalı ve bu da benim günlük 30-40 Lira daha fazla ekmek satmamı sağladı. Halk ekmek büfelerine baktığımız zaman çok ilginç bir şey çıkıyor karşımıza. Bu kulübeler sanki özellikle zengin mahallelerine konulmuş gibi. Gelir düzeyi düşük, ucuz fiyata ekmek alması gereken mahallelerde bu büfelere rastlanmıyor. Aynı zamanda özelleştirilirse fırınla hiç bir farkı kalmaz halk ekmeğin. Ben özelleştirilmesini iyi bakmıyorum. ``

Fethullah Kaya: `` halk ekmeğin özelleştirilmesi sonucunda bakkallara da ekmek dağıtılacak olması halkın faydasına olacaktır. Ucuz ekmeğe daha kolay ulaşacaklar, bu da halk ekmeğin tercih edilmesine neden olur. Fırıncılar için ise bu çok iyi bir durum olmaz. Onlar daha çok zarar edeceklerdir. Fırıncıların rekabet etmek için fiyatları düşürmesi gerekecek, ekmeği 50 kuruş yapması için de gramajın düşürecek.  Bakkallar için çok bir şeyin değişeceğini düşünmüyorum.``

Fırıncı Şükrü: `` Özelleştirme doğru bir uygulama değildir. Elektrik su derken bir de bu çıktı. Halk ekmeğin özelleştirilmesi bizim satışlarımızı kesinlikle etkileyecektir. Olan somuncu fırıncılarına ve aynı zamanda pide fırıncılarına olacaktır. Ciddi anlamda fırınların zarar etmesine neden olacak bir uygulamadır bu. 50 kuruşa satılan halk ekmekle rekabet etme şansım olmayacak. Ben fiyatları nasıl düşüreyim, unun torbası 60 Lira olmuş, özelleştirmeyle benim anladığım insanların ekmek yemesini istemiyorlar.  Bizim fırınlarda halk gelip veresiye ekmek alıyor, cebinde ekmek alacak parası olmuyor bazen. İnsanlar gelip üç ekmek için kredi kartı geçerli mi diye soruyor. Biz de ekmeği vatandaşımıza borca veriyoruz. Ama halk ekmekte böyle şeyin olması zordur. Özelleştirme bu açıdan hem bizi hem de vatandaşları vuracaktır. Bunlar gösteriyor ki Kahramanmaraş`ın sonu iyiye gitmiyor.``

Celal Taşhan: `` Özelleştirilsin, bu uygulama hiç kimseyi etkilemez. Kim kaliteli ekmek çıkarırsa halk onu tercih edecektir. Bu anlamda bir rekabet olacaktır, kaliteli ekmek çıkarma rekabeti. Bu da kim işini iyi yapıyorsa ona kazandıracaktır, ben şahsen halk ekmek fabrikasında üretilen ekmeklerden bir kere aldım, bir daha almadım, çünkü beğenmedim, Kalitesi hoşuma gitmedi. Bakıyoruz insanlar evinin yanında halk ekmek fabrikası var ama gidip oradan almıyor. Ekmeği beğenmiyor ve daha uzak olmasına rağmen fırından almayı tercih ediyor. Özelleştirilmesinde hiç bir sakınca yoktur. Kaliteli yapan her zaman kazanır, halk da ondan alış veriş yapar.``

Uğur Süleymaniyeli: `` Fırıncılar bu özelleştirmeden sonra zor durumda kalacaktır. Özelleştirme fırınların batmasına neden olur, bu da iş sahiplerini zor durumda bırakır ve hiç istenmeyen olayların yaşanmasına neden olabilir. Eğer halk ekmek özelleştiriliyorsa şart koşulmalı ve sadece halk ekmek büfelerinden satışa izin verilmeli. Her bakkal halk ekmek satarsa bu işlerin iyice karışmasına neden olacaktır.``

Ömer Güvercin: `` Halk ekmeğin bakkallarda satılmaya başlanmasından sonra, benim abonem beni bırakacaktır.Daha ucuza ekmek satmak için benimle iş yapmayı bırakırsa bu defa ben zor durumda kalırım. Fırınlar iş yapmaz hale gelir. Sonucunda daha az ekmek üretmek zorunda kalacak bu da işçi sayısını düşürmesine neden olacaktır. Ve bunun sonunda ben hiç de güzel şeylerin yaşanacağını düşünmüyorum. Fırıncılar bir şekilde buna tepki koymak zorunda kalacak ve bu da tahmin ediyorum sorunların yaşanmasına sebep olacak.``

Ali Yanık: `` Halk talep ettiği müddetçe istediği yerden istediğini alacaktır. Halk ekmek fabrikası özelleştikten sonra her tarafta ekmek satılacak, bakkallara da ekmeğin verilmesi rekabet ortamının oluşmasına neden olacaktır. Bu şekilde yapılan bir özelleştirme ile belediye fırınının hiç bir özelliği kalmayacak. Somuncu fırınlarıyla rekabet edeceğinden dolayı isminin hiç bir anlamı kalmayacaktır. Halka ucuz ve kaliteli ekmek verme özelliğini kaybeder. Zaten işin temelinde belediyenin böyle bir hizmet vermesine gerek yok. Açabilir fırını ancak, fırıncılar başkaldırdığında, Allah göstermesin bir afet, felaket olduğunda hemen üretime başlar ve insanları zor durumda bırakmaz. Şu anda bu şekilde çalışması zaten doğru değil. Belediye yönetim olarak kendisi bu hizmeti vermeye devam etsin ve kimseyi bir biriyle karşı karşıya getirmesin.`` 

( M. Serhat TOPALCA)