“Ülkemiz, iş kazalarında Avrupa`da birinci”

KALİDA`nın düzenlediği seminerde Türkiye`de meydana gelen iş kazalarında hayatını kaybeden işçilerin sayısı hakkında bilgi veren  Av. Mustafa Akmansoy şunları söyledi:  "Ülkemiz, iş kazalarında Avrupa`da birinci, dünyada ise 3. sırada yer almaktadır. 2008 yılında 865 olan ölümlü iş kazası, 2011'de 1563 olmuştur. Kahramanmaraş'ta son bir yılda 241 iş kazası oldu ve maalesef 15'i ölümle sonuçlandı."

Düzenlenen İş Güvenliği ve Sağlığı seminerinde sunum yapan Özel Doğu Akdeniz (OSGB) sahibi Ökkeş Dokuyucu ve Av. Mustafa Akmansoy, her işletmenin uzman hukukçulardan ve işçi sağlığı ve iş güvenliği uzmanlarından yardım ve destek alarak, iş kazalarını önlemeye yönelik çalışmalar yapması gerektiğini vurguladı.

Ülkemizin iş kazalarında Avrupa`da birinci sırada yer aldığını belirten Mustafa Akmansoy,"Ülkemiz, iş kazalarında Avrupa`da birinci, dünyada ise 3. sırada yer almaktadır. 2008 yılında 865 olan ölümlü iş kazası, 2011`de 1563 olmuştur. Yapılan araştırmalara göre iş kazaları sebebi ile ülkemiz her yıl 15 milyar dolar kayba uğruyor. Bu kaybın yanı sıra Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO)'nın yaptığı araştırmalara göre mesleki hastalık ve iş kazaları, gayri safi milli hasılayı yüzde 3 ile 6 arasında kayba uğratıyor. Bu sebeple bir sanayi şehri olan ilimizde de iş kazasının önlenmesi hem işçilerimizin daha dikkatli olması için hem de iş verenlerimiz için gerekli çalışmalar yapılarak iş kazaları önlenmeye çalışılmalıdır.." şeklinde konuştu.

Kahramanmaraş'ta bir yılda meydana gelen kaza istatistiğinin yüksek olduğunu ifade eden Akmansoy, 241 kazanın 15'inin ölümle sonuçlandığının altını çizdi

Muhtemel iş kazalarına karşı bilinçli olunmasını gerektiğini vurgulayan Av. Akmansoy, yapılması gerekli olanları şöyle sıraladı:

• Kazaya uğrayan sigortalıya hemen gerekli ilk yardım yapılmalıdır. Varsa ve işyeri doktoru, o an için işyerinde ise, işyeri doktorunca veya sağlık memurunca ilk müdahale yapılır ve kazalının en yakın sağlık kuruluşuna sevki sağlanır.

• Görgü şahitlerinin ifadesi alınarak, işverence 3 nüsha halinde olayın tafsilatlı bir şekilde oluş şekli tutanağa geçirilir. Tutanak işveren veya vekili ve görgü şahitlerince imzalanır.

• Olay, kazanın meydana geldiği yer zabıtasına (Jandarma veya Emniyet Birimlerine) derhal yazı ile bildirilir. (Acil durumlarda telefon ile bildirim yapılır)

• Sosyal Güvenlik Kurumu ile  ilgili Sigorta Müdürlüğüne kaza anından itibaren en geç 3 iş günü içinde yazılı bildirimde bulunulur. ( Bu bildirim Vizite kağıdı ile de desteklenerek sigorta işlem yönetmeliğindeki Ek 7 belgesi ile elektronik ortamda ya da elden ya da posta ile yapılır. )

• Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı ilgili Bölge Müdürlüğüne kaza anından itibaren en geç 2 iş günü içinde yazılı bildirimde bulunulur.(Bu bildirim iş Kazası Bildirim Formu ile yapılır.)

• Kurum Müfettişlerince soruşturmanın yapılacağı düşünülerek; işçinin fiilen işe başlamadan kendisinden alınan veya işyeri doktorunca tanzim edilen doktor raporu (iş ağır ve tehlikeli işe giriyorsa, akciğer grafisi ve kan grubu tespit edilmiş ''Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışabilir'' raporu ), aldığı tüm eğitimler,  İŞ güvenliği için kendisine teslim edilen malzemelerin teslim tutanağı, sertifikalar ve iş kazası anında işverence tutulmuş bulunan tutanağın bir nüshası ayrı bir dosyada dosyalanır. İşyeri ile ilgili tüm kontrol raporları hazırlanır.

• İş kazası ağır yaralanmalı ve ölümlü ise ve dosya Cumhuriyet Başsavcılığına intikal etmiş ise Başsavcılıkça istenilen belgeler bir dosya halinde bu makama gönderilir.

İş kazalarından sonra dikkat edilmesi gereken hususları da anlatan Av. Mustafa Akmansoy, şu hususları belirtti:

• Kaza formu doldurulurken çok dikkatli hareket edilmeli, kaza iyi soruşturulmalı, yanlış ifadelerin kullanılmamasına dikkat edilmeli, işyerini ve yetkilileri sıkıntıya sokacak hareketlerden kaçınılması gerekir.

• Kazalıların şahsi dosyalarında bulunan ehliyet, sertifika, işçi sağlığı ve güvenliği eğitimleri gibi evraklar ile ağır ve tehlikeli işler sağlık raporlarının güncelliği kontrol edilmelidir.

• Varsa işyeri işçi sağlığı ve iş güvenliği uzmanı danışmana yada işyeri avukatına olaydan bilgi verilmeli ve bu aşamalarda, öncelikle ve önemle onların önerilerine göre hareket edilmelidir.

• Jandarma ve emniyet kuvvetlerine haber verilirken, olayın ağırlığına göre işyeri avukatı da işyerine beklenir. Karakolda ifadelere başvurulacağından, Jandarma veya Emniyetteki ifadeler mutlaka avukat nezaretinde, yoksa işçi sağlığı ve iş güvenliği uzmanıyla birlikte verilmelidir.

• Ayrıca yaralıyı hastaneye götüren kişilerin de ifadesi alınabileceğinden onlara ilk etapta, olay hakkında görgü şahidi değiller ve olaya dair yeterli bilgi sahibi de değillerse, olayın heyecanı ile bu kulaktan dolan, eksik bilgilerle herhangi bir ifade ve bilgi vermemeleri önerilmelidir.

• İş teftiş aşamasında ise muhtemelen iş müfettişi işyerini kaza ile ilgili denetlemeye geleceğinden, burada müfettişlere gereken kolaylığı sağlamak, işyeri ortamının mümkün olduğu kadar düzgün olması, istenmesi muhtemel evrakların hazır ve düzenli şekilde muhafaza edilmiş olmaları incelemenin sağlıklı şekilde yapılması açısından önemlidir. Bu inceleme esnasında, telaşa kapılmaksızın, önceden bu tarz bir incelemeye hazırlanmış evrakı ibraz etmek ve iş müfettişlerine verilecek ifadeyi yine uzman nezaretinde vermek gerekir. Daha önceden, bu ifadelerin hemen kazadan sonra tutulan kaza tutanağı ile örtüşerek hazırlanıp hazır bir şekilde kenara konması işletme için çok daha iyi olacaktır. Bu soruşturmayı varsa İSİG kurulu (İşçi sağlığı ve iş güvenliği Kurulu) yaparsa elbette çok daha etkili olur.

•  Ayrıca SGK müfettişleri de inceleme için gelebileceğinden bu tarz bir incelemeye de hazır olmak gerekir. SGK müfettişleri hem evrak bazında, hem de diğer kayıtlara ve ağır ve tehlikeli işler raporları gibi dokümanlara işleri gereği daha detaylı eğilebilmektedir. Yeni çıkan bir tebliğe göre de artık bazı iş kazalarının teftişini SGK elemanları da yapmaktadırlar.

• Tüm evrelerde SGK ya gönderilen EK 7 formu (3 iş günü içerisinde ) ile ÇSGB bölge çalışma müdürlüğüne gönderilen formlar (2 iş günü içerisinde ) zamanında ve düzgün şekilde tanzim edilerek gönderilmelidir. Bu sürelere mutlak surette riayet edilmelidir.

• İş kazasına sebep olan makine ve ekipmanın kontrol raporları ile düzenli bakım kartları da incelemeler için hazır edilmelidir.

• Vizite kağıdı verildiğinde vizite kağıdı ile SGK (EK7) formu da örtüşmelidir.

Elbette arzu edilen husus, işletmelerde hiç iş kazası olmamasıdır.

KALİDA programın ikinci bölümünde sorular ve cevaplara geçildi. İş kazalarında en çok karşılaşılan sorular cevaplandırıldı:

Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için işçinin bedenen zarara uğraması mı gerekir?

Hayır, işçinin iş kazasından bedenen zarar görmesi gerekmez. İş kazasına bağlı ruhsal rahatsızlıklar da iş kazası kapsamına girer.

İşçinin kendi işi dışında bir işten dolayı işyeri dışındayken başına bir kaza gelirse iş kazasından sayılır mı?

Evet. Eğer patron işçiyi herhangi bir iş için işyeri dışına göndermiş ve kaza o işin yapılması sırasında meydana gelmişse bu olay iş kazası olarak değerlendirilebilir.

İş kazası sadece çalışırken meydana gelen kazaları mı kapsar?

Hayır. İşçiler patronun tuttuğu bir araç ile işlerine gider gelirken veya bir işyerinden patronun emri doğrultusunda işyeri dışındaki başka bir işe giderken yolda başlarına gelen herhangi bir kaza da iş kazası olarak değerlendirilir.

Bir iş kazası olduğunda işçi bundan hemen zarar görmeyip sonradan rahatsızlık ortaya çıkarsa ne yapılabilir?

Bir olayın iş kazası olarak sayılması için işçinin olay anında hemen bir zarara uğraması şart değildir. Kaza anında bir belirti görülmeyebilir. Ancak sonradan ortaya çıkan bedeni ve ruhi rahatsızlıkların kazaya bağlı olduğu doktor raporu ile tespit edilirse, üzerinden yıllar geçse bile, bu kaza da iş kazası olarak değerlendirilir.

İş kazasına uğrayan işçinin sigortalı olup olmaması önemli midir?

Hayır. İş kazası geçiren işçi sigortasız bile olsa bağlı bulundukları SSK'ya yapılan bir başvuru ile sigortalı işçilerin yararlandıkları bütün haklardan faydalanabilirler.

Kaza sonrasında geçici iş göremezlik olduğunda ne olur?

 Tedavisi süresince geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Maluliyet durumu varsa tespit edilir. Ve maluliyet durumunun %10'un üzerine çıkması ile maluliyet aylığı bağlanır.

İş kazasında işçi sigortasız ise nelere dikkat edilmelidir?

Patronlar genellikle iş kazası sonrasında, kazaya uğrayan işçi sigortasızsa, kazayı gizlemek için, kazazede işçiyi SSK'ya ait olmayan bir hastaneye götürmektedir. Bu durumda işçinin hemen SGK kaydı yapılmalı ve iş kazası bildirilmelidir.  Ayrıca Kazazede ye ambulans ve hekim gelene kadar zorunlu müdahaleler yapılmadan beklenmelidir. Aksi halde yanlış müdahale sebebi ile kazazede daha ağır mağduriyetlere sebep olunmaktadır.  Ve mümkün ise kazazede en kapsamlı ve yakın olan tam teşekküllü bir devlet hastanesine götürülerek tedavi ettirilmelidir.  

Kazazede özel hastaneye götürülürse ne olur?

Hayır. Eğer kaza ciddiyse ve uzun süreli tedavi gerekiyorsa ilk olarak özel hastaneye getirilmiş bir kazazede işçinin tedavi masraflarını SSK derhal ve tamamen ödemeyebiliyor. Patronun da ortada bırakması durumunda hastane, tedavi masraflarını işçinin ödemesini talep ediyor. Bu açıdan en doğrusu kaza sonrasında derhal en yakın SSK Hastanesine başvurulmalıdır.

Kaza sonrası, kazazede işçinin dinlenme süresi ne kadardır?

Kaza sonrasında işçinin ne kadar istirahat edeceğine SSK Hastaneleri karar verir. SSK tarafından verilen istirahat süresince işçinin işten atılması mümkün değildir. İstirahat süresinin işçinin ihbar süresini 6 hafta geçmesi durumunda ise işveren işçiyi ancak tazminatlarını vererek işten çıkartabilir.

İş kazası sonrasında işçi işverene karşı ne yapabilir?

İşçinin iş mahkemelerine başvurarak maddi ve manevi tazminat davası açması en uygun yoldur. 

(Fatih YALÇIN)