“Bu zincirleri ne zaman kıracağız?”

Ulu cami civarında kitapçılık yapan esnaflar Kahramanmaraş'ta en çok dini kitapların satıldığını dile getirdi. Kitapçılar, araştırma, inceleme kitaplarından ziyade dua kitapları, ilmihal ve Kuranı Kerim mealinin daha çok satıldığını belirtti. Türkiye'de tanınan ünlü yazarların şehri olan Maraş'ta kitap okuma oranın düşük olmasının bir çelişki olduğunun altını çizen kitapçılar, kitap okumanın ayrıcalık olduğunu bunu da birçok insanın başaramadığını söyledi. Kitapların gelecek kuşaklara bırakılacak en muhteşem miras olduğunu, bilinçli bir nesil ve aydınlık bir gelecek için kitap okumanın şart olduğuna vurgu yapan esnaflar en kısa zamanda Kahramanmaraş'ta kitap okuma anlamında bir dirilişin, uyanmanın gerçekleşmesini temenni ettiklerini dile getirdi. Okuyan insanların sorgulayan bir kimlik kazanacağını, bu sorgulamanın da geleceğin sağlam ve şanlı bir temelini oluşturacağı belirtilirken çağı yakalamanın kitap okuyarak daha kolay olacağına vurgu yapıldı. Ulu cami çevresinde bulunan kitapçıların dışında diğer kitap evleri de durumun çok farklı olmadığını söyledi. Lise öğrencilerinin daha çok öğretmenlerinin ödev verdiği zaman kitap okuduğunu, diğer kesimin ise güncel kitapları tercih ettiği dile getirildi. 

Kahramanmaraş'ta kitap okumanın düşük olmasının acı bir gerçek olduğunu söyleyen Abdulkadir Atakan şunları söyledi:  "Maraş'ta güncel kitapları takip edenlerin sayısı çok az. Genellikle Ulu Cami civarındaki kitapçıların bulundurduğu modeller öğretmenlerin öğrencilere sipariş verdiği modeller oluyor. Bunlar da Türk Edebiyatı, dünya klasikleri ve yüz temel eser oluyor.  Ulu camiye yakın olduğumuz için genellikle dini kitaplar bulunduruyoruz. Dini kitaplarda da herkesin evinde bulundurmak istediği kitaplar oluyor. Bunları da; dua kitapları, cevşen, küçük yasin cüzleri ve Kuran meali şeklinde sıralayabiliriz. Dini kitap alacak olanlar bu civara geliyor, diğer tür kitaplar için üniversite çevresindeki kitapçılara gidiyorlar. Üniversite öğrencileri ve güncel kitapları takip edenler oralarda alış veriş yapıyor. Kahramanmaraş'ta dini kitaplara ilgi her zaman var. Maraşlı dini kitap olmazsa zor okuyor. Maraş'a kitap okunma oranı olarak ve davranışlarına, konuşmalarına baktığımız zaman geri kalmış bir şehiriz. Bu bizim acı bir gerçeğimiz. Genel olarak Maraş insanına baktığımızda diksiyon yönünden, konuşma yönünden, davranış yönünden insanlar artık bir basamak çıksın diyoruz. Ama insanlarda kitaba karşı bir düşmanlık var. Okumak istemiyor, sadece dinleyerek öğrenmek istiyorum der gibi bir düşünce var. Yani kulaktan dolma bilgiler ne kadar doğru olabilir. Ben burada Cemil Meriç'ten bir alıntı yapmak istiyorum, bu alıntı sanıyorum yerinde olacaktır. ‘Batı kültürün vatanıdır. Doğu irfanın! Ne Batı`yı tanıyoruz, ne Doğu`yu! En az tanıdığımız ise kendimiziz... Bilgiyle zırhlanmamış kalabalıklar için aşırıya kaçmayan bir yabancı düşmanlığı emniyetli bir hisardır ama ömür boyu bu hisarda oturulmaz.

Araftayız. İrfanımızı maziye bağlayan köprüleri berhava ettik... Düşünce yok artık. Kinler de, sevgiler de bir takım işaretlerin emrinde. Aslında bugün içinde bulunduğumuz boşluk maziyi iyi tanımayışımızdan doğmaktadır. Bu itibarla bizden öncekilerin neler düşündüklerini, neler tavsiye ettiklerini bilmek, yazdıklarını yeni harflere çevirmek, okumak, okutmak, tartışmak zorundayız! Neden bu şekilde düşünüyorlardı, nerelerde hata yapmışlardı?

Çare? Zindanımızı yıkmak, mimarı ve işçisi cehaletimiz olan zindanı. Önce kendimizi tanımalıyız. Nasıl bir tarihin çocuklarıyız? Ne soran var ne bilen.

Birleşmek ve düşünmek zorundayız. Bu zincirleri ne zaman kıracağız? Kendi kendimize vurduğumuz zincirleri."   

Kırtasiye malzemeleri ve kitap satışı yapan Hasan Akdamar ise kitap okuma alışkanlığı ve kitap satışları hakkında şunları söyledi: "Kahramanmaraş'ta kitap okumaya ilgi az, niye az? Öğretmenler ödev verdiği zaman kitap okuyorlar. Herkesin elinde cep telefonu var, bilgisayar, internet var, herkes onlarla vakit geçiriyor. Kitap okumak meşakkatli bir iş, öğrencilerimiz, insanlarımız kolayına gidiyor. Türkiye'de en az okuyan illerden biri tahmin ediyorum Maraş'tır. Kitap satışlarımız en çok dini kitaplarda yoğunlaşıyor. Güncel kitaplarda ise reklâmı bol yapılan kitaplar olduğu zaman onları soruyorlar. Örneğin isminde aşk olan ve içeriğinde de aşkın anlatıldığı kitaplar daha çok ilgi çekiyor. Yazarlar da bunu göz önünde bulundurup aşk temasını daha çok işliyorlar. Şuradan bir anket yapacak olsanız 100 kişiye sorduğunuz zaman bunun en az 90'ı kitap okumuyordur. Özellikle gençlerimiz boş işlerle uğraşıyor, kafalarını boş şeylerle dolduruyorlar."

Muammer Çil kitap okuma hakkında şu şekilde konuştu: "Kitap satışları iyi gidiyor, yeni çıkan kitaplara her zaman daha fazla talep oluyor. Bilim kurgu ve aşk kitapları daha çok satılıyor ama bu kişiden kişiye değişiyor tabi. Şu da var, okul açıldığı dönemde klasikler daha çok satılıyor. Bununla beraber Maraş'ta kitap okuyan çok az bir kesim var. Maraş'ta zaten okuma alışkanlığı ileri safhada değil."

Daha önce Gaziantep'te kitapçılık yaptığını söyleyen ismini vermek istemeyen bir kitapçı ise Kahramanmaraş'ta kitap okuma oranının daha yüksek olduğunu söyledi. Maraş'ın Gaziantep'e göre çok iyi bir durumda olduğunu ifade eden kitapçı, bu açıdan bakıldığı zaman Maraş'ın kitap okuma oranının iyi olduğunu belirtti.

Kahramanmaraş'ta kitap okuma oranı adına yakışır bir durumda değil şeklinde konuşan Uğur Atılgan sözlerine şu şekilde devam etti:  "Neden derseniz, Maraş şairler yazarlar çıkarmış bir şehir, okumaya yazmaya meraklı bir şehir denebilir. Edebiyat başkenti deniliyor ama işte görüyorsunuz şurada kocaman bir salon var, günlük ziyaret eden kişi sayısı bellidir. Her gün gelenlere baktığın zaman aynı kişiler olduğunu görüyorsun. Yani hiç değişmez. Ondan dolayı ben diyorum ki, Maraş'ta kitap okuma oranı düşük, edebiyat başkenti diye anılma özelliğine göre beklenenden çok çok az kitap okuyan insan var. Bu bahsettiğim sabit okuyucular dışında üniversite öğrencilerinden gelenler var. Ve lise öğrencileri öğretmenler ödev verdiği zaman kitap almaya geliyor. Ben on yıldır kitapçılık yapıyorum, maalesef okuyan sayısı çok az. En çok satılan kitaplarda güncel kitaplar, işte fantastik seride içinde vampir olan kitaplar daha çok satılıyor. Bir anket yapacak olsanız mesela bir Cemil Meriç'i, Albert Camus'u, Amin Maalouf'u, Yavuz Bülent Bakiler'i ve bunlara benzer diğer yazarları tanıyan insan sayısı çok az çıkacaktır. Yani yeni çıkanlardan ve bu fantastik seriden insanlar birçok kitap okumuştur ancak bir Cemil Meriç'i, Reşat Nuri Güntekin'i, Peyami Safa'yı okumamıştır. Okuma oranının bu kadar düşük olmasını ekonomik duruma bağlayabiliriz, kitap fiyatlarının yüksek olması da bunda etkili oluyordur. Ama tamamen ekonomik durumdan dolayı okuma oranı düşüktür demek yanlış olur."

Kahramanmaraş'ta seçici bir okuyucu kitlesinin olmadığını belirten Mustafa Demiryuğuran şu şekilde konuştu: "Kahramanmaraş'ta aşk kitapları daha çok satılıyor. Kitap okuma sayısı da iyi diyebiliriz. Kitap almak için ya tavsiye üzerine ya da daha önceden belirledikleri kitabı almak için geliyorlar. Buraya ne var ne yok diye bakmaya gelen ya da gideyim bir kitap bulurum diyen yok. Önceden belirlenmiş kitapları almak için geliyorlar. Kitapçıları gezmek ve eserleri, yayın evlerinin kitaplarını incelemek için gelenler çok az, hatta yok diyebiliriz. Bunun yanında genç kesim vampir kitaplarını ve aşk konularını işleyen kitapları tercih ediyor. Genellikle lise öğrencileri geliyor, diğer yaşlardan insanlar da geliyor ama ağırlık lise öğrencilerinden oluyor." 

(M. Serhat TOPALCA)