Türk Dili Konuşan Ülkeler
Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) Ekonomik, Ticari ve Mali İşler Daimi Komisyonu
ve Sosyal, Kültürel ve İnsani Konularda Daimi Komisyon İkinci toplantıları
tamamlandı. Azerbaycan, Kazakistan, Kırgız Cumhuriyeti ve Türkiye'den
parlamenterlerin katıldığı toplantı sonrasında bir değerlendirme yapıldı. Türk
Parlamenterler Birliği Genel Başkanı Nevzat Pakdil, misafir heyete yaptığı
konuşmada, "Temel meselemiz, ortak dili konuşmamıza rağmen ortak bir alfabemiz
olmamasıdır. Fakat bu toplantılar çok verimli geçti, önümüzdeki dönemde bu
sıkıntıyı aşacağımıza canı gönülden inanıyorum" dedi.
Azerbaycan, Kazakistan, Kırgız
Cumhuriyeti ve Türkiye'nin aynı dili, aynı inancı paylaşan çok devlet içinde
tek millet olan kardeş ülkeler olduğunu ifade eden Türk Parlamenterler Birliği
Genel Başkanı ve TÜRKPA Komisyon üyesi Nevzat Pakdil, "Türk Dili konuşan ülkelerden
bilim insanlarının ortak bir Türk terim bilimi hazinesi oluşturulmasıyla ilgili
meselelere dair süren tartışmalarına rağmen, gerçekleştirilme yönetimi henüz
belirlenmiş değildir. Yakın akraba
diller arasında değişim geleneği oluşturulamamıştır. Komşu Türk Dili konuşan
ülkeler bile terim türetilmesinde deneyimlerini ve sözcüklerini paylaşmamıştır,
terim türetilmesinde ortak bir kalıp kullanmamıştır. Kazaklarda, Özbeklerde,
Kırgızlarda, Türkmenlerde, Tatarlarda, Başkurtlarda, Çuvaşlarda, Nogaylarda, Karakalpaklarda,
Hakaslarda, Ahıskalarda, Altaylarda, Gagavuzlarda, Karaylarda, Tuvalarda,
Yakutlarda ve SSCB'deki diğer Türk Halklarında terim üretilmesi için tek dış
kaynak Rusçadır. Fakat geldiğimiz nokta çok önemlidir. Bu toplantılarda ortak
alfabenin oluşturulması, ortak tarihin ortaya çıkarılması, ortak edebiyatın
okutulmaya başlamasına yönelik alınan kararlar çok önemlidir"
"TÜRK CUMHURİYETLERİNDE, DİĞER LEHÇELER SEÇMELİ DERS
OLARAK OKUTULMALI"
Türk Cumhuriyetlerinde
okullarda, Türkçe'nin diğer lehçelerinin seçmeli ders olarak okutulması yönünde
alınan ilke kararırının çok olumlu bir gelişme olduğuna dikkat çeken Nevzat
Pakdil, "Türkçe terim bilimi hazinesinin teşvik edilmesi gereklidir. Türk
dilleri birbirlerini nazarı dikkate almamış ve her biri neredeyse bir asırdır
kendi yolunda devam etmiştir.Bu nedenle Türk dillerinde abece (alfabe), yazım
(imla) ve terimler bakımından ayrımlar vardır. Eğer Türk halkları bütünleşmek
istiyorsa, bu mesele üzerinde çalışmak ve ayrımları gidermek gereklidir.
Toplantı ve anlaşmalarımız vasıtasıyla müşterek hareketlerimizle bu
yapılabilir" dedi. Pakdil, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Ortak Türkçe terimleri
hazinesinin geliştirilmesiyle aşağıdakilerin teşvik edilmesi mümkündür: Kelime
hazinelerindeki zenginliklerle Türk dillerinde ortak kelime üretiminin
geliştirilmesi, Türk dillerinin terim bilimi dizgesinin tutarlılığının artması,
Bilimin çeşitli alanlarından uzmanlar arasında daha iyi iş ilişkileri
kurulması, Türk dillerinde ortak terim bilimi ve kelime hazinelerinin
geliştirilmesinin kültürel, siyasi ve diplomatik ilişkilere olumlu tesir
etmesi, Türk halkları için ortak bilgi alanı oluşturulması, Türk dillerinden
biri anadili olan kişilerin diğer Türk dillerini öğrenmesinin kolaylaştırılması
gerekmektedir. Yaptığımız toplantılarda aldığımız kararlar ve katılan
delegasyonun bu konudaki kararlılığı önümüzdeki yıllarda sorunun çözüleceğinin
göstergesidir." (Selçuk KILINÇ)