Türkiye acı bilançoyu 1999 yılında yaşadı. Marmara depreminin 21. Yıl dönümünde Kahramanmaraş Mimarlar Odası Başkanı Yunus Emre Kaçamaz Marmara depreminin Türkiye için hem çok kayıp hem de tecrübe olduğunu söyledi. İnsanların yaşadığı evlerdeki lüksten ziyade depreme dayanıklılıkla ilgili kendini sorgulamaya başladığını belirten Kaçamaz, oda olarak özellikle Elazığ'da meydana gelen 6.8 şiddetindeki depremin ardından Kahramanmaraş'ta deprem çalıştayı düzenlediklerini hatırlattı.
Konusunda uzman ekiple birlikte Kahramanmaraş'ta deprem çalıştayı düzenlediklerini ve önerilerini Valilik, İl Afet Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ve Belediyelere gönderdiklerini belirten Başkan Kaçamaz Pandemi sürecinde bu işlemin biraz sekteye uğradığını fakat oluşturdukları bu önerilerin süratle işleme alınması gerektiğini hatırlattı.
GEÇEN YIL EVLERE GİREMİYORDUK BU YIL EVDEN ÇIKAMIYORUZ
Depremin Kahramanmaraş'ın bir numaralı gündem maddesi olması gerektiğini de dile getiren Kahramanmaraş Mimarlar Odası Başkanı Yunus Emre Kaçamaz, "Geçen yıl deprem vardı bu yıl salgın oldu, geçen yıl evlere girmiyorduk, bu yıl evlerden çıkamıyoruz. Maalesef böyle bir durumla karşı karşıya geldik. Pandemi süreci devam ediyor ama deprem gerçeğini de unutmamak lazım. Tüm yaşantımızı her an deprem olacakmış gibi planlamamız gerekiyor. Depreme hazırlık açısından alınacak ve uygulanacak işlemler bellidir. Eski binada oturuyorsanız bir an önce zemin etütleriyle statik projenin çakıştırılması lazım. Hem sizin hem sevdiklerinizin can güvenliği için kentsel dönüşüm için girişimlere başlaması lazım" dedi.
1999 ÖNCESİ KAÇAK YAPILARA ÖNCELİK VERİLMELİ
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün Kahramanmaraş'taki yapı stoku ile ilgili ciddi bir çalışma içerisinde olduğunu de ifade eden Kaçamaz; "öncelikli ilimizin deprem risk haritasının oluşturulması gerekiyor. Özellikle 1999 yılı öncesi kaçak yapılan C10 ve altı beton kullanılan konutların daha yakından incelenmesi gerekiyor. Kent içerisinde saha araştırılması yapılmalı ve belgelendirmeliyiz yani biz binalara deprem riskiyle ilgili asansörlere nasıl yeşil etiket, kırmızı etiket, mavi etiket yapabiliyorsak bunu Kahramanmaraş'ta da ya da tüm Türkiye'de de binalara sağlamlık ölçüsünde yapabilmeliyiz. Bunun içinde Kahramanmaraş'ta birçok laboratuvar var, bunun biz daha önce maliyetini de çıkarmıştık." Diye konuştu
KÜÇÜK MEBLAĞLARA BİNALARINI TEST ETTİREBİLİRLER
Bir binadan deprem için karot alınıp, laboratuvarda test edilip, zemin değerleri ile statik projenin çakıştırılması işleminin çok maliyet gerektirmediğine de dikkat çeken Kaçamaz şöyle konuştu; "Bu işlem sırasında İnşaat Mühendisi, Jeoloji mühendisi arkadaşlar görev yapıyor. Bu uzman arkadaşlar gelen numuneleri inceliyor. Bunun karşılığında da işlerinin devam etmesi için cüzzi bedeller talep ediyorlar. Bu işlemin il genelindeki tüm eski yapılara uygulanması lazım. Yapılacak depreme dayanıklılık testi ile binalarında herhangi bir sıkıntı var mı, fay hattı geçiyor mu, zemin etütü doğru yapılmıştı, statikte çatışmayan nokta var mı diye hepsini öğrenip tedbir alabilirler.
DEPREM HER ZAMAN GÜNDEMİMİZDE OLMALI
Bilindiği üzere maalesef deprem olduğunda veya her büyük depremlerin yıl dönümünde kent gündemine birkaç gün gelir ondan sonra unutulur gider. Biz depremi gündemimizden düşürmememiz lazım. İl Afad Müdürlüğünden bir ihbar hattı oluşturmasını, insanlarımızı depreme karşı daha bilinçli hale getirmek için etkinlikler yapmasını istemiştik. Maalesef Pandemi süreci girince bu etkinlikler askıya alındı. Depremi gündemde tutmaya devam edeceğiz. Oda olarak ilimizde deprem çalıştayı yaptık. Yeni oturumlar yaparak gündemi taze tutacağız. Elazığ'da meydana gelen deprem sonrasındaki can ve yıkılan binalardaki sayıların beklenenin altında olması umutlarımızı yeşertti. Fakat daha iyi nasıl olabiliriz bunun peşinde olmamız lazım. Şimdi tüm deprem bilinciler dikkati Kahramanmaraş bölgesine çekiyor, ilimizde de tüm hazırlıkları yapmalıyız. Bu birgün gelecek kapımızı çalacak ve o gün uzak değil.
GEÇMİŞ DEPREMLERDE DERS ÇIKARMALIYIZ
Elazığ depreminin ardından bazı ilçe belediyelerin işi daha sıkı tuttuğuna da vurgu yapan Başkan kaçamaz, özellikle risk raporunun bir an önce çıkması gerektiğini binalara kırmızı, sarı ve yeşil kimlik verilmesi elzemdir diyoruz. Maalesef biz buranın havası iyi, buranın suyu iyi, burada rüzgar var, buranın manzarası iyi hep bu tür şeylerle uğraştığımız için asıl büyüK resmi kaçırıyoruz. Yarın bir gün bir deprem olduğunda Allah korusun evler yıkıldığında o insanlar o evlerin altında kaldığında çok geç olacak. Bunun için özellikle medyaya düşen bunu gündemde sürekli taşımamız gerek, gündem de tutmamız gerek.
DEPREM ÖNCESİ, ESNASI VE SONRASINDA NELER YAPILMALI
Hala fay hattına imar planları işlenmedi işlenmiyor bu niye işlenmiyor bunun sorulması lazım. İnsanların bunu biliyor olması lazım, bu bilince ulaşması lazım. Daha önce hazırladığımız çalıştay raporunda deprem öncesi yapılması gereken, deprem esnasında yapılması gereken, deprem sonrasında yapılması gerekenleri üç ana başlıkta ayırdık. Neler yapılması gerektiğini, nelere hazırlıklıyız, üç aşağı beş yukarı biliyoruz bunları ve bu çalıştay raporunu hazırlarken ciddi bir katılımcı sayısıyla hazırladık bunu sadece Mimarlar Odası Kahramanmaraş Şubesi olarak değil, İnşaat Mühendisliği temsilciliği, JeolojiMühendisliği temsilciliği serbest çalışan arkadaşlar hep birlikte çoğulcu bir katılımla gerçekleştirilen toplantıyla bunları hep birlikte karar verdik."
Kahramanmaraş Mimarlar Odası Başkanlığının öncülüğünde yapılan deprem çalıştayındaki konular;
Kahramanmaraş'taki yapıların (eski/yeni,çok katlı/tek katlı vs.) ilgili alanlarda uzman görüşleri alınarak deprem risk haritalarının oluşturulması (1999 öncesi yapılar, ruhsatsız yapılar, C10 ve altı beton kullanılmış yapılar vs.)
Kent içerisinde saha araştırması yapılması ve araştırmaların belgelendirilmesi
Yapılan çalışmaların "İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü" ve "Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi"ne sunulması ve birlikte harekete geçilerek çözüm üretilmesi/uygulanması
İhbar hattı oluşturulması ve kontrol ekibinin oluşturulması
Deprem öncesinde alınması gereken tedbirler ve deprem anında yapılması gerekenlerle ilgili kent halkının bilgilendirilmesiönermelerinde bulunuldu.
BİRİNCİ OTURUMDA ALINAN KARARLAR
ÇED raporlarına meslek odalarının dahil edilmesi
Fay hatlarının imar planlarına işlenmesi
Binalara belli aralıklarla (kırmızı-sarı-yeşil)kimlik verilmesi
Uygulama aşamasının kayıt altına alınması ve denetim mekanizmasının düzenlenmesi
P-25 Metodu ile yapı dayanım tespiti
İnşaat işçilerinin eğitim şartlarının yeniden düzenlenmesi
Ülkedeki akademisyenlerin rolü
Şantiye şeflerinin etkinliğinin arttırılması
TMMOB olarak ekip oluşturup Valilik ve Belediye gözetiminde risk raporu hazırlanması
1 ŞUBAT 2020 TARİHİNDE YAPILAN İKİNCİ OTURUM;
TMMOB Üyeleri, Onikişubat ve Dulkadiroğlu Belediyesi temsilcileri, Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, Kahramanmaraş Baro temsilcileri,Büyükşehir Daire Başkanlığı ve Büyükşehir meclis üyelerinin katılımlarıyla Deprem ÇalıştayıII.Oturum'u için bir araya gelindi. Bu oturum: önceki oturumun özeti, durum değerlendirme sunumları ve çözüm önerilerinin paylaşılması şeklinde gerçekleştirildi. Sonuç olarak; acilen yapılması gerekenler 3 ana başlık altında toplanıp gerekli merciilere gönderilmesi hususunda kararlar alındı.
1) HALKIN BİLİNÇLENDİRİLMESİ
-DEPREM ÖNCESİ YAPILMASI GEREKENLER
-Konutlara deprem sigortası yaptırılmalıdır.
-Şehrimizde alüvyon arazilerin yerleri bellidir. Bu bölgelerde yapıların tek tek denetlenmesi, depreme dayanıklılıklarına göre performans analizi ile kimliklendirilmesi, ilan edildikten sonra arsa ve yapı sahiplerine bildirilmesi gerekmektedir.
-Dolaplar ve devrilebilecek benzeri eşyalar birbirine ve duvara sabitlenmelidir.
-Gaz kaçağı ve yangına karşı, gaz vanası ve elektrik sigortaları otomatik hale getirilmelidir.
-Geniş çıkış yolları oluşturulmalıdır. Dışa doğru açılan kapılar kullanılmalı, acil çıkış kapıları kilitli olmamalıdır. Acil çıkışlar aydınlatılmalıdır.
-DEPREM ANINDA YAPILMASI GEREKENLER
-Kesinlikle asansör kullanılmamalıdır.
-Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanalarını kapatılmalı, soba ve ısıtıcılar söndürülmelidir.
-Okulda sınıfta ya da büroda ise sağlam sıra, masa altlarında ve ya yanında; koridorsa ise duvarın yanına hayat üçgeni oluşturacak şekilde ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketi ile baş ve boyun korunmalıdır.
-Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara karşı tedbirli olunmalıdır.
-DEPREM SONRASI YAPILMASI GEREKENLER
-Her büyük depremden sonra mutlaka artçı depremler olur. Artçı depremler zaman içerisinde seyrekleşir ve büyüklükleri azalır. Artçı depremler hasarlı binalarda zarara yol açabilir. Bu nedenle sarsıntılar tamamen bitene kadar hasarlı binalara girilmemelidir. Artçı depremler sırasında da ana depremde yapılması gerekenler yapılmalıdır.
-Toplanma alanlarında acil durum ihtiyaçlarının hazır bulundurulması gereklidir.
-MEVCUT BİNALAR HUSUSUNDA YAPILMASI GEREKENLER
-Mevcut binalarla ilgili olarak veri tabanı oluşturulmalı ve belirli aralıklarla güncellenmelidir.
-Kahramanmaraş deprem ve sel risk haritası gözden geçirilip ilgili uzmanlar tarafından yenilenmelidir.
- YENİ YAPILACAK BİNALARLA İLGİLİ YAPILMASI GEREKENLER
-Şantiye şefleri merkezi atama sistemi üzerinden atanmalıdır.
-Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi diploma mezuniyet kıdem durumuna göre iş yapabilme yetkisi verilmelidir.
-Şantiye şefi saha çalışmalarını yerinde denetlemelidir.
-Grobeton ve temel betonu dökülmeden önce mutlaka belediye görevlisi,yapıdenetim,jeoloji mühendisi ve şantiye şefi şantiye sahasında bulunmalıdır. Fotoğraflarla belgelendirilerek inşaat panosuna asılmalıdır.
-Zemin etüdleri tam teşekküllü yapılmalıdır. Zemin etüdünde alınan numuneler şantiye şeflerince belgelendirilip inşaat panosuna asılmalıdır.
-İlgili kurumların imar planlarını ve revize imar planlarını oluştururken STK'ların da görüşleri alınmalıdır.
-6306 Kentsel Dönüşüm Yasası ile ilgili olarak ana arter haricindeki bölgelerin de devlet desteği ile (uzun vadeli kredi vs.) kentsel dönüşüme cazip hale getirilmesi gerekmektedir.
BUNLARA EK OLARAK;
İl Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu'nun deprem ile ilgili alt komisyonunun oluşturulması ve STK'larla birlikte daha etkin hale getirilmesi gerekmektedir.
Büyükşehir Belediyesi'nde Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Başkanlığı oluşturulmalıdır.
İnşaat işçilerinin eğitim şartlarının yeniden düzenlenmesi lazım, Ülkedeki akademisyenlerin rolü, Şantiye şeflerinin etkinliğinin arttırılması, TMMOB olarak ekip oluşturup Valilik ve Belediye gözetiminde risk raporu hazırlanması