Lenfödem
Fizyoterapisti Çiçek,lenfödem hastalığıve tedavisi ile ilgili yaptığı
açıklamada, lenfödeminçeşitli nedenlerle lenfatik sistemin bütünlüğünün bozulması sonucu proteinden
zengin sıvının hücreler arası boşluklarda birikmesi ile kendini gösteren bir
hastalık tablosu olduğunu belirtti.
Çiçek, "Lenfödem başlarda sadece dokuda
şişlik oluşması şeklindeyken, tedavi edilmediği taktirde ilerleyerek, cilt bozulmaları
ve yaraların eşlik ettiği bir tabloya dönüşmektedir" dedi.
LENFÖDEM TİPLERİ
Lenfödemin iki tipi olduğunu anımsatan
Çiçek, "PrimerLenfödem, bebek anne karnında büyürkenlenfatik sisteminin
yetersiz gelişmesi sonucu oluşur ve lenf sistemindeki yetersizliğin büyüklüğüne
göre bebek direkt lenfödemli doğabilir veya ilerleyen yaşlarda lenfödem açığa
çıkabilir. Sekonderlenfödemiise sağlıklı lenfatik sistemin sonradan yapılanbir
müdahale ile bütünlüğünün bozulması sonucu açığa çıkmaktadır" diye konuştu.
Günümüzde lenf
sistemine en çok zarar veren girişimlerin kanser teşhis (lenf nodülü biyopsisi)
ve tedavi (lenf nodüllerinin alınması, radyoterapi, kemoterapi) yöntemleri
olduğunu kaydeden Çiçek,"Bunun yanında travma, yanık, tekrarlayan
enfeksiyonlar, toplar damar yetmezliği, anormal yağ dokusu artışı (lipödem)
gibi faktörlere bağlı olarakda lenfatik sistemin bütünlüğü bozulabilir ve
lenfödem açığa çıkabilir" ifadelerini kullandı.
LENFÖDEM SADECE ŞİŞLİK DEĞİL BİR HASTALIKTIR
Lenfödemin sadece şişlik değil bir hastalık olduğuna
dikkat çekenÇiçek,şu bilgiyi paylaştı:
"Şişen vücut bölgesinin ebadı genişler,
ağırlığı artar ve doku beslenmesi bozulduğu için ciltte bozulmalar oluşur.
İleri evrelerinde yaralar açılır. Büyüyen vücut bölgesi estetik açıdan görünümü
bozar, hareketi engeller, eklem ağrılarına neden olur ve sonuçta günlük yaşam
aktivitelerini zorlaştırarak yaşam kalitesini düşürür."
LENFÖDEMİN BELİRTİLERİ VE TANISI
Lenfödemin en önemli belirtisinin şişlik olduğunu, ilk
dönemlerde dinlenme ile geçtiğini, zamanla kalıcı hale geldiğini ve doku
sertleşmesinin eşlik ettiğinianlatan Çiçek, şöyle devam etti:
"Bunun yanında hastanın hikayesi çok önemlidir.
Lenfödem en sık kol ve bacakta ortaya çıkarken; gövde, baş-boyun bölgesi ve
genital bölgede de gelişebilir. Birden fazla bölgenin aynı anda etkilenmesi de
söz konusu olabilir.
Erken evrede etkilenen alandaki şişlik ve hasta
hikayesi,teşhis için en önemli iki kriterdir. Hekim, hastanınsemptomlarını,
tıbbi geçmişini ve vücudun etkilenen bölümünü değerlendirir ve tanıyı
kesinleştirmek için ultrasonografi, venözdopplerultrasonografi, lenfosintigrafi
gibi tetkiklerden bir ya da birkaçını isteyebilir."
LENFÖDEM TEDAVİSİ
Günümüzde
lenfödemtedavisinde en yaygın ve geçerli yönteminKompleks Boşaltıcı Fizyoterapi
Programı olduğunu vurgulayan Çiçek,sözlerini şöyle sürdürdü:
"Son yıllarda
değişik cerrahi yöntemler de geliştirilmiştir. Fakat bu cerrahi yöntemlerin
başarıya ulaşabilmesi için mutlaka KBF ile desteklenmesi gerekmektedir. KBF,uluslararası
sertifikasyon programları ile uygulama yetkinliği kazanmış fizyoterapistler
tarafından uygulanmaktadır.
KBF, manuel lenf
drenajı, cilt bakımı, basınç uygulaması ve egzersizden oluşan bir tedavi
protokolüdür.Bu dört parametrenin her tedavi seansında uygulanması gerekmektedir.
KBF, yoğun faz ve koruma fazı olmak üzere iki fazda uygulanmaktadır.
Yoğun faz,lenfödemin
indirilmesi için manuel lenf drenajı, cilt bakımı, kompresyon bandajı
uygulaması ve terapatik egzersiz, fizyoterapist tarafından yapılmaktadır.Aynı
zamanda bu dönemde hastaya manuel lenf drenajı, bandajlama, bası giysisinin
kullanımı ve egzersizler konusunda eğitim verilir. Lenfödemin şiddetine göre
10-30 seans arası sürebilir.
Koruma fazı olarak
da adlandırılan ikinci aşamada ise yoğun fazda elde edilen kazanımların
korunması ve/veya artırılması için hasta tarafından drenaj ve basınç
uygulamasının yapıldığı dönemdir. Bu aşamada hasta kendisine özel tasarlanmış
ve örülmüş bası giysisi kullanır. Koruma fazı mevcut koşullarda ömür boyu
sürmektedir."
Çiçek,KBF'ninetken fark
etmeksizin (primer/sekonderlenfödem) bütün lenfödem tablolarında kullanılan bir
tedavi yöntemi olduğunu bildirdi.
LENFÖDEMİ VEYA
LENFÖDEM GELİŞME RİSKİ OLANLARA UYARI
Amaçlananın basit
önlemlerle bireyi yaşanabilecek olumsuzluklara karşı korumak ve yaşam
kalitesini artırmak olduğunun altını çizen Çiçek, bireylerin günlük yaşamda
genel olarak dikkat etmesi gereken noktaları ise şöyle sıraladı:
"- Lenfödem,
bağışıklık sisteminin etkilendiği bir hastalıktır. Bu nedenle hijyen
koşullarının sağlanması çok önemlidir. Kulak, ağız, burun ve genital bölge
(özellikle kadınlar için) hijyenine dikkat edilmelidir.
- Böcek ısırıkları,
kedi ve köpek tırmalamalarına karşı kendinizi korumalısınız.
- Herhangi bir yaralanma
durumunda ilgili bölge sabunlu su veya serum fizyolojik ile yıkanıp, steril
sargı bezi ile kapatılmalıdır. Gerekirse sağlık kuruluşlarından destek
alınmalıdır.
- Etkilenmiş bölge
ıslak ve nemli bırakılmamalıdır. Yumuşak bir havlu yardımı ile mutlaka kurulanmalıdır.
- Kıyafetlerin
(özellikle iç çamaşırları) cilt üzerinde sıkışma izi bırakmayacak şekilde bol
olmasına, lastik kısımlarının sıkmamasına özen gösterilmelidir.
- Etkilenmiş
bölgenin aşırı derecede güneşe maruz kalmamasına dikkat edilmelidir.
- Sauna, hamam,
kaplıca gibi sıcak ortamlardan uzak durulmalıdır.Sıcak su torbası gibi
uygulamalar etkilenmiş alan üzerine yapılmamalıdır.
- Cilt temizliğinde
pH değeri nötral veya düşük olan (pH 5-5.5) özel sabunlar kullanılmalıdır. Cilt
temizliğinde aşırı ovma hareketinden kaçınılmalıdır.
- Cildin nemlendirilmesineönem
gösterilmeli ve pH değeri nötral veya düşük (pH 5-5.5) nemlendiriciler tercih
edilmelidir.
- Etkilenmiş bölgeden
enjeksiyon, tansiyon ölçme vb.işlemler yaptırmamaya özen gösterilmelidir.
- Etkilenmiş
bölgenin çevre ölçümleri en az ayda iki kez yapılmalı ve ölçümleri kaydedilmelidir.
Anlamlı bir değişiklik gözlemlendiği takdirde(şişlikte artma veya azalma) fizyoterapistinizle
görüşünüz.
- Uçakla seyahat
edecekler mutlaka bası giysisini giymelidir.
- Kompleks
boşaltıcı fizyoterapi tedavi küründen sonra bandajlama, bası giysisi kullanımı,
terapatik egzersiz ve self-manuel lenf drenajı uygulamalarına fizyoterapist
önerileri dahilinde devam edilmelidir.
- Hangi nedenle
olursa olsun bir sağlık merkezine başvurulduğunda ilgili sağlık personeli durum
ve risk faktörleri hakkında mutlaka bilgilendirilmelidir."
Çiçek, lenfödem
hastalığı ve tedavisi ile ilgili detaylı bilgi, değerlendirme ve tedavi için
SANKO Üniversitesi Hastanesi'ne başvurulabileceğini, sözlerine ekledi.
