Gıda sektörü, dünyayı bir yıldan fazla bir süredir etkisi altına alan Covid-19 virüsünden en fazla etkilenen sektör oldu. Virüs nedeniyle gıda hizmeti veren işyerlerinin kapatılması sektör çalışanlarını zora soktu.

Dünya Aralık 2019’da Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa sürede yayılan pandemiyle mücadelesini sürdürüyor. İlk vakanın 11 Mart 2020’de görüldüğü ülkemizde de virüs 40 binden fazla can aldı. Virüsün görüldüğü ilk andan itibaren bulaşma riskinin azaltılması amacıyla Türkiye’de de bir dizi önlem alındı. Hemen hemen tüm sektörleri olumsuz etkileyen virüs gıda sektörünü ise durma noktasına getirdi.

KORONA VİRÜSÜ BULAŞMA RİSKİNİNİN ÖNLENMESİ

İnsanın temel ihtiyacı olan beslenme ihtiyacını karşılayan gıda sektörü, covid-19 döneminde en çok dikkat edilmesi gereken sektörlerin başında geliyor. Ancak sektörün gerek virüsün ülkemizde yeniden zirve yaptığı şu günlerde ve gerekse salgının kontrol altına alınabilir düzeye gelmesinden sonra önlemlerin alınması bir zorunluluktur.

KORONA VİRÜS VE GIDA SEKTÖRÜ

Virüsün tüm dünyada olduğu gibi ilk olarak sağlık sektörünü etkiledi. Sağlık çalışanları, bu süreçte mesai mefhumu gözetmeksizin özveri ile çalıştı. Salgını devamında ise zincir etkisi göstererek ekonominin diğer bileşenlerini olumsuz etkiledi. Ekonominin ana çarklarından olan gıda sektörü de virüsten en çok etkilenen sektörlerin başında yer aldı. Salgınının etkisini kırmak, toplumdaki bulaşma hızını düşürmek için alınan tedbirler nedeniyle cafe ve restorant gibi gıda tüketim yerleri kapatıldı. Bu işletmelerin sadece paket servis hizmeti yapmalarına izin verilmesi nedeniyle sektör ve çalışanları pandemiyi en fazla hissedenler arasında yer aldı. Yiyecek içecek sektörünün hizmet bölümü kapatılırken bu süreçte gıda sektöründe üretim yapan fabrikaların üretim faaliyetlerine izin verilmesi ise ikinci bir bunalımın önüne geçti.

SEKTÖR YÜZDE 75 KÜÇÜLDÜ

Virüs nedeniyle alınan önlemler, ekonominin ana bileşenlerinden olan gıda sektöründe ciddi daralmalara neden oldu. Yapılan araştırmalarda son bir yılda sektörün gelirlerinin % 75 azaldığı ortaya çıktı. Virüse karşı üç önlemden biri olan hijyen konusuna önem veren tüketici ise online siparişe yöneldi.

KORONA VİRÜS SONRASI GIDA SEKTÖRÜ

Aşılama çalışmalarının başlamasıyla birçok ülkede virüsün bulaşma hızı kontrol altına alındı. Türkiye’de de 2 Mart’ta kontrollü normallaşme sürecine geçildi. Ancak vaka sayılarında artış yaşanması nedeniyle önce kısmi kapanma ardından da üç haftalık tam kapanmaya geçildi. Vaka sayılarının düşürülmesi amacıyla ilan edilen tam kapanma 17 Mayıs’ta sona erecek. Bu tarihten sonra Türkiye’de ‘yeni normal’ adı verilen kontrollü sosyal hayata geçiş tekrar başlayacak. Kontrollü sosyal hayat sürecinde gıda sektörünün paydaşlarından olan yiyecek ve içecek sektörü yeniden müşteri kabulüne başlayacak. Salgın süresince tarlasında çalışarak ürün yetiştiren, fabrikasında toplumun ihtiyaçlarını karşılamak üzere üretime devam eden, sektörünün tüm elemanları yeni virüs sonrasında da görevlerini ifa etmeye devam edecek.

VİRÜSTE MASKE MESAFE HİJYEN

Yeni normal dönemde; insanların sosyalleştikleri, bir araya gelip sohbet ettikleri ya da temel yaşam için zorunlu olan beslenme ihtiyacını karşıladıkları kafe restoran gibi işletmeler, maske, mesafe ve hijyen tedbirlerini alarak yeniden hizmet vermeye başlayacak.

Ülkemizde 20 milyondan fazla kişinin aşılama çalışması gerçekleştirildi. Ancak buna rağmen vaka sayılarında istenen seviyelere henüz inilemedi. Normal dönemde de vazgeçilmez sektörler arasında yer alan gıda sektörüne bu dönemde özel bir önem verilmesi gerektiği artık herkes tarafından kabul ediliyor. Üretimdeki daralma nedeniyle gıda fiyatlarında yaşanan artış, toplumun beslenmesi açısından tarımsal üretimin artırılması gerektiğini de gözler önüne seriyor. Sektörün bu süreçte oluşan her talebi karşılamaya hazır olması sağlanmalıdır.

TÜKETİCİ ALIŞKANLIKLARI DEĞİŞTİ

Bir yıldan fazladır mücadele ettiğimiz virüs tüketici alışkanlıklarını da değiştirdi. Tüketicinin online siparişlere yönelmesi sektörde yer alan ve varlığını devam ettirmek isteyen firmaların bu yeni satış alanında olmasını da zorunlu kıldı. Online satış sektör içinde çürük meyvelerin de ayıklanmasına katkı sağladı. Gıda sektöründe, merdivenaltı üretim yapan, hijyen ve üretim koşulları ile tüketiciye güven vermeyen işletmeler tüketici tarafından saf dışı bırakılmaya başlandı.

HİJYEN YOKSA SEKTÖRDE YER DE YOK

Yiyecek içecek sektöründe yer alan firmalarda, kasa görevlisinden garsonuna, aşçısından kuryecisine kadar hemen her çalışana maske zorunlu hale getirildi. Bu işletmeler için hijyende iş yapabilmelerinin vazgeçilmez ilk kuralı haline geldi. İşletmelerde bulunan masalar sosyal mesafelere göre yeniden düzenlendi. Virüs, gıda sektöründe hijyenin ne kadar önemli ve uyulması gereken kural olduğunu sektöre ve tüm ülkeye bir kez daha gösterdi. Sektörde kaliteyi ve hijyeni ön plana çıkarmayan işletmeler oyunun dışında kalmaya başladı. Hijyen artık pandemi sonrasında da bayilik veren zincir işletmelerin de ilk ve  en önemli anayasa maddesi haline geldi. Ancak şunu da belirtmek gerekir ki; virüs sonrası yeni dönemde sadece sağlık ve gıda sektöründe değil hemen her sektörde küresel çapta yapısal değişiklikler yaşanacak.

TÜRKİYE İHRACATI İÇİN FIRSAT

Türkiye, 2018 yılında 190'dan fazla ülkeye bin 800 çeşit tarım ürünü ihraç ederek 17,7 milyar dolar geliri elde etti. Dünyanın 7. En büyük tarım üreticisi olan Türkiye için bu yeni durum bir fırsat olarak görülmelidir. Çünkü salgının bilinen ancak bu dönemde önemi bir kez daha ortaya çıkan tarım ve gıda gibi sektörlerin stratejik önemini bir kez daha göstermiştir. Tarım ve gıda sektöründe dışa bağımlı olmamak, bu sektörde ihraç yapabilmek olağanüstü dönemlerde o ülke için bir fırsattır. Bu nedenle tarım ve gıda sektörlerinin yeni ve bütüncül bir yaklaşımla yeniden yapılandırmaları gerekir. Zira Türkiye, elverişli coğrafi koşulları, uygun iklimi ve bereketli topraklarıyla tarım ve gıda alanında dünyanın önde gelen ülkelerinden birisidir ve bu konumunu korumalıdır.