Ömer Hayyam"ın hayatını konu alan bir roman okumuştum. Adı üstünde roman. Kitabın bir bölümünde Hayyam astronomi üzerine bir deney hazırlamıştır. Deneyi yaparken Gazzali"ninde izlemesini ister. Hatta Gazzali, kurulan düzeneğin içine dahil olur. Deney yapılırken bir de kaza olur. Hayyam ve Gazzali düzenekten aşağı düşerler. Tekrar düzeneğin kurgulanması için kalkıldığında, Gazali Hayyam"a müdahale eder ve deneyin kendisince yeterli olduğunu ifade ederek "Ben ne anlatmak istediğini anladım, ama bu deneyi başkalarına anlatamazsın, bunu anlayacaklarını sanmıyorum. Burada kalsın" der.
Zamanımızın bilim insanları,
Gazzali"nin fen bilimler üzerindeki olumsuz düşünceleri, İslam dünyasındaki fen
bilimlerinin gerilemesine ve sönük kalmasında etkili olduğuna dair
hemfikirdirler.
Geçtiğimiz günlerde, Amerika
kıtasının Müslümanlar tarafından bulunduğu üzerine tartışmalara, Gothe
Üniversitesi Arap ve İslam Tarihi Bilimleri Enstitüsü Başkanı Prf.Dr.Fuat
Sezgin, Amerika"yı Müslümanların keşfettiğini, Müslümanların haritacılıkta çok
ileri olduğunu, bunu da yazmış olduğu 13.ciltlik eserinde ispatladığını
söylemektedir.
Esasen, bin yıllarında İslam
dünyası bütün ilimlerde olduğu gibi fen bilimlerinde de ileri seviyelerde
olduğu bilinen bir şeydir. Ancak o devrin üzerinden bin yıl geçmiştir. Geçmişte
yaşananlar geçmişte kalmıştır. Geçmişte kalanın kimseye faydası yoktur. Geçmişte
yaşananlar geleceğe taşınabiliyorsa başarı odur. İlerleme ve devamlılık
geleceğe doğru sağlanmış olur. Bilimde, Bin yıllarındaki parlak devirlerin,
Gazalinin etkisiyle mi? Moğolların tahribatıyla mı? Yoksa da, haçlı
seferlerinin neticesiyle mi son bulduğu hakkında kesin bir şey söylenemez.
Kesin olan şudur ki, İslam dünyasının bu günkü hali Fen bilimlerde de Sosyal
bilimlerde de, gerinin gerisinde.
Nihayet ilim ilimdir. Fen
bilimleri de Sosyal bilimlerde insanlık içindir. İnsanlığa hizmet etmektedir.
İslam dünyasının bir şekilde bilimde ilerlemeyi ve çağı yakalamayı başarması
gerekir. Üniversite ve Araştırma merkezleri bu konuda tek ümidimizdir.
Buralardaki özgürlükler ve imkanlar artırılmalıdır. Bilim insanımıza fazlasıyla
değer verilmelidir. Beyhude tartışmalar patinajdan başka bir şey değildir.