Markasi, Maraj, Marasion, Margas, Margaji, Marah, Markasium, Marassion, Mer"aş; şehr-i azim, şehr-i Mar"aş-ı atik, eyalet-i kadim, eyalet-i Mar"aş, taht-ı Zülkadriyye, Mar"aş-ı Zülkadriyye, vilayet-i kadim, arz-ı mukaddes; Maraş ve son olarak da Kahramanmaraş kadim tarihi yansıtıyor bize.

Kahramanlığın son örgütçüsü Arslan Bey"e kulak verelim: Beyrut Komiserliğini bir haberle bırakıp geldim. Yirmi iki yıl memurluk yaptım. Maraş Savaşı yirmi iki gün, yirmi iki gece sürdü. 21 Ocak 1920 günü, General Keret, Maraş"ın ileri gelenlerini topladı ve ardından tutuklattı. Barutlaşan, kıvılcım bekleyen kahramanlar aynı gece parladı. Acemli"de Evliya, Kayabaşı"nda Faik, Divanlı"da Hasan,  Ekmekçi"de Sapsız Hacı, Alemli"de Süleyman, çok daraldığımda ruhumu sakinleştiren Hatuniye"de Ali Sezai; Cineviz Mustafa, Eczacı Lütfi, Vezir Mehmet Hoca, Göllülü Yusuf Çavuş ve adını sayamadığım kahramanlarla Sütçü İmam"ın kurşununu savaşa dönüştürdük. Fransız komutan önce tehdit, sonra yandaşı bazı Maraşlıyla barış haberi gönderdi. Ben de kendisine, parolamızı gönderdim: Vatan bize mezar olmadan düşmana gülzar olamaz.

İşte bu ruh son olarak şehrin adını değiştirtti.

İşte bu ruh şahsa değil şehre madalya taktırdı.

İşte bu ruh birliğin ayrılıktan üst olduğunu haykırttı ve uygulattı.

İşte bu ruh bir şehri kahraman yaptı.

Kahramanmaraş, yurdumuzun düşman işgalinden kurtuluşunun mücadelesini halkının katılımıyla veren, Kurtuluş Savaşı"nın yiğitliklerle dolu son Anadolu kıvılcımını ateşleyen, kahraman olarak anılacak unvanı hak kazanan ve liyakat belgesi, geç bir zamanda da olsa TBMM"nin kanun hazırlamasıyla teslim edilen, onurlu ve o kadar da gururlu bir ildir.

Kahraman unvanı ile birlikte İstiklâl Madalyası"nın lâyık görülmesindeki gerçeklikte, Kurtuluş Savaşı"nın bilinen tarihsel belgelerinin ortaya koyduğu bilgilere göre; Anadolu"yu işgal eden kuvvetlere ilk kurşun (Sütçü İmam tarafından) bu şehirde sıkıldı, düşman (Fransızlar) yöre halkı (çeteler)  tarafından Arslan Bey"in öncülüğünde kısa sürede (22 gün, 22 gece sonunda)  ve ilk defa bir şehri (Maraş"ı) terk etmek mecburiyetinde kaldı, halkın söylemiyle Maraş"tan kovuldu.

Kahramanmaraş"ta yaşanan tarihsel süreçteki hareket ve şahlanış ruhu parlayıp sönen alev olmadı. Dalga dalga büyüyerek kutsal ilhamıyla çevre illeri de tetikledi; hatta bu şehrin halkından Vezir Hoca, Benli Ökkeş, Tapo Ağa, Paşo Ağa, Süleyman Bey ve adlarını sayamadığımız üç yüz kişi (çete) Gaziantep, Şanlıurfa, İslâhiye cephelerinde gönüllü olarak bulundu ve işgalcilerle savaştı. Onlar bencil olmadılar, komşuya yardımı borç bildiklerinden; hanımlarını, çocuklarını, yanan evlerini, mal ve mülklerini düşünmeden değişik cephelere koştular.

Türk Dil Kurumunun sözlüğünde kahraman için "Savaşta veya tehlikeli bir durumda yararlılık gösteren kimse, alp, yiğit." deniyor. TBMM"in İstiklal Madalyası verirken bu şehri kişi olarak algılaması ve ifadelendirmesi sıradan bir durum değil demek ki.

Bu mücadelenin genç yedek subayı olan Ali Rıza Pişgin "Kurtuluş için savaşan kahramanlar…" ifadesini kullanır.

1965"te ölen Adile Necla Kandeğer "Kahraman Maraş"ı candan severim" der şiirinde.

1963"te vefat eden halk şairi Ahmet Çıtak Gazi Vilayetimiz şiirinde bu savaşa katılanları, o günlerde yaşayanları kahraman olara ifade ederken "Sabi sıbyan kahramanlar kız gelin balta ile / Düşmana dünyayı zindan etti vilayetimiz" der.

Halk şairi Hacı Durmuş Danış, Maraş"a daha kahramanlık unvanı verilmezden önce dörtlüğünde "Sırtını vermiştir Ahır Dağı"na / Kaç yiğit toplanmış dört bucağına / Düşmanı düşürdün çelik ağına / Yurdun göz bebeği Kahraman Maraş"ım" der.

12 Şubat 1947 tarihinde Kahramanmaraş Kurtuluş Bayramı törenlerine katılan TBMM Başkanı Kâzım Karabekir Paşa,  aynı gün Maraş Ortaokulunun şeref defterine el yazısıyla şunları yazar: "Maraş"ın yirmi yedinci yıl Kurtuluş Bayramını Kahraman Maraşlılarla birlikte kutlamak üzere geldiğim sırada 11.02.1947"de okulları da ziyaret ettim..."

Daha başka belgelerde de bu sıfatın Maraş"la beraber kullanılması zaten tabii seyir içinde kahraman unvanını aldığını ama resmiyeten de milli iradenin temsilcisi TBMM`ce, 7 Şubat 1973 tarihinde kahraman unvanını vermesi bir eksikliğin tamamlanmış olduğunu gösteriyor.

Bu şehri kadime ``kahraman`` unvanı verilmesinin 43. yıl dönümü dolayısıyla şunları unutmayalım:

Tarih sahnesinden silinmek istenen bir devletin fertlerinin başlattığı milli mücadele hareketi bağımsızlık yolunda dalga dalga yayıldı.

İlk ve önemli başarı Kahramanmaraşlılar tarafından gerçekleştirildi.

Kahramanmaraş halkıyla, kendini kurtaran şehir oldu.