Maraş Eşya Sözlüğü - 1

Gelecek kuşaklara unutulmaya yüz tutmuş bazı aletlerimizi tanıtmak için Maraş eşya sözlüğü kaleme aldım.

BAKRAÇ: Eski Maraş"ta çeşitli bakraçlar vardı.  Bu bakraçlar süt, yoğurt ve tereyağı koymak için kullanılırdı. Bakraçların yapısı bakır, içi ise kalaylı olurdu. Yapısı oldukça ağırdır. Özellikle kadınların mutfağında önemli bir yer tutardı.

HEYBE: Eskiden omuzdaki çantaya verilen addır. Bazı eşyaları omuzda taşımak için dokunmuş halı desenli omuz çantasıdır. Aynı zamanda hayvanların sırtında da yük taşımak için kullanılır. Heybe eşya olmanın yanında bizim edebiyatımızda da önemli yere sahiptir. Bazen "gönül heybemiz" "zihin heybemiz" şeklinde de kullanılır.

KALBUR: Kenarları ağaç kasnak ile çevrilen ve davul kasnağına benzeyen, alt kısmı bağırsaktan yapılan iple donatılmış bir eleme aracıdır. Kullanımına göre elek kısmının seyrek ve sık olanları vardır. Daha çok harman yerinde hububat ve samanı birbirinden ayırmak için kullanılır.

SEPET: Eskiden sepetler; meyve, sebze ve yumurta taşımak için kullanılırdı. Kamıştan ya da ağaç dallarından yapılmış sepetlerin en güzel yanı, içine konulan ürünlerin hava almasını sağlaması ve yapısında kimyasal barındırmamasıdır.

Diğer taraftan sepetler; evin merteklerine çangal ile asılır. Bunun amacı bazı gıdaları haşerattan ve evcil hayvanlardan korumak içindir.

KÜLEK: Pekmez, yoğurt, yağ, bal gibi gıdaların konulduğu, kasnaktan yapılmış bir araçtır. Aynı zamanda bazı maddelerin ve hububatın ölçümünü yapmak için kullanılan bir araçtır. Özellikle küleğe koyulan katı pekmezin kıvamı ve lezzeti çok hoş olmaktadır.

TEL DOLAP: İçerisine ekmek ve çeşitli yiyeceklerin konulduğu, kenar pervazları tahtadan, kapı kısmının telden yapıldığı dolaptır. Buzdolabının olmadığı dönemde yiyecekleri haşerattan korumak için kullanılırdı.

GAZ LAMBASI: Eskiden elektriğin olmadığı dönemde aydınlatma aracı olarak kullanılırdı. Altındaki haznesine gaz doldurulur. Haznenin üstünde, bez ip fitilin olduğu bir bölümü bulunur. fitilin alt tarafı gazın içinde bulunur ve uç kısmı yakılır ve gaz bitene kadar lamba yanmaya devam eder. haznenin üstüne geçirilen birde cam fanus bulunur. Fanus lambanın daha geniş mekanları aydınlatmasına vesile olur.

KIRKLIK: Eskiden hayvanların yününü kırpmak için kullanılan bir çeşit makastır. Özellikle koyun ve keçi gibi küçük baş hayvanların yün ve kıllarının kırpılmasında kullanılan makastır.

HELİK: Eskiden; karda yürürken, kara batmamak için kullanılan ve ayakkabının üstünden giyilen ahşap aparattır. Çapı geniş olduğundan dolayı ayakların kar`a batmasını engeller. Özellikle karın yoğun yağdığı yerlerde kullanılır.

TOHAÇ: Eskiden dere kenarında çamaşırlar yıkanırken, çamaşırları ıslatıp sudan çıkardıktan sonra, çamaşırları döverek iyice arıtmak için kullanılan ağaçtan yapılmış araçtır. Vurma yeri kalın ve geniş, sap kısmı ince olan bir araçtır.

TEŞT: Eskiden çamaşır yıkamak için kullanılırdı. Leğenlerin büyük ve metal olanına denilirdi. Özellikle çamaşır makinesi icat edilmeden önce çamaşır yıkamak için çok önemli bir işlevi vardı. Yeni evlenen genç kızların çeyizlerinde olmazsa olmazlar arasında idi. Ve kuşaktan kuşağa miras kalırdı.

MASERE KAZANI: Eski Maraş`ta; tarhana, masere (şıra) kaynatmak için kullanılan büyük kazanlara "masere kazanı" denir. Eskiden her evin olmazsa olmazları arasındadır. Gelinlik kızın çeyizine ilk yazılan eşyadır. Yapısı bakır madenindendir. Kullanmadan önce içi kalaylanır.

Orjinal Köşe Yazısına Git